جهان به واسطه اثرات قابل مشاهده و فزاینده گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات به مرحله جدیدی گام نهاده است. به واسطه این تحولات تغییرات عمده ای در حوزه اهداف، مفاهیم و شیوه های گردشگری شاهد هستیم.
امروز انقلابی عظیم در فنون ارتباطی واطلاعاتی مشکل گیری یک نظام جدید مبتنی بر زبان دیجیتالی بنیادهای مادی جهان را چنان دگرگون کرده است که هیچگونه انزوا گزینی و کناره‌گیری را برنمی تابد.
این دوره که عصر اطلاعات نام گرفته نیازهای جدیدی را به وجود آورده است بطوری که دیگر اداره و مدیریت بخش‌های مختلف به ویژه حوزه گردشگری و جاذبه‌های توریستی با روش‌های سنتی مربوط به زمان گذشته لطمات جبران ناپذیری به همراه دارد و جوابگوی انتظارات بشر امروزی نیست.
بررسی‌های اخیر فناوری اطلاعات را یکی از عوامل تولید دانسته، به منزله دارائی محسوب می‌کند بطوری که هزینه‌های مرتبط بر آن نوعی سرمایه گذاری محسوب می‌شود و حتی برخی آن را جزء اصلی عوامل تولید می‌دانند.
به عبارت دیگر، فناوری اطلاعات را منبعی برای افزایش توان و بهینه سازی عواملی چون نیروی انسانی، ابزار و سرمایه تلقی می‌کنند و نتیجه گیری می‌کنند که …تمدن حاصل فعالیت‌های آموزش و پرورش است و در جنبه مثبت آن بیش از آنکه به زمین، سرمایه و ماده اولیه متکی باشد پرنیروی خلاقیت بشری، نبوغ و ابتکار او متکی است.
گردشگری الکترونیکی چیست؟
سال‌ها ست حرکت جوامع صنعتی به سوی جامعه اطلاعاتی آغاز گشته و از اوائل دهه ۹۰ به بعد شتابی فزاینده یافته به گونه ای که سرعت این حرکت درکشورهای کمتر توسعه یافته، از جمله ایران، به خوبی نمایان است. اصطلاحاتی همچون تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، جامعه الکترونیکی و…به گوش مردم آشناست.
چنین چشم اندازی لزوم بکارگیری فناوری اطلاعات در زمینه‌های مختلف را بیشتر می‌کند. در سال‌های اخیر انقلابی مشابه انقلاب صنعتی جهان را وارد عصر اطلاعات ساخته وبسیاری از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشر را دستخوش تحول عمیقی کرده است.
به گفته امئلسون و واریان (۲۰۰۲) چشم انداز جهان با بهره گیری از فناوری اطلاعات بسیار متفاوت از زندگی امروزی است. فرزندانی که در این قرن متولد خواهند شد شهروندان جامعه اطلاعاتی نامیده می‌شوند.
امروزه صنعت گردشگری به یکی از شکوفاترین صنایع جهانی تبدیل شده است آمارها ورشد سریع و پویای گردشگری جهانی را نشان می‌دهد تعدادگردشگران در سال ۲۰۰۶، ۷۵۰ میلیون بوده است و تا سال ۲۰۲۰ به پیش بینی سارمان جهانگردی به ۱۶۰۰ میلیون نفر می‌رسد.
در سال ۲۰۰۷ از ژانویه تا آوریل ۲۰۰۷ با ۶ درصد رشد به ۲۵۲ میلیون نفر رسیده یعنی ۱۵ میلیون نفر بیشتر از مدت مشابه در سال ۲۰۰۶ رسیده است.
توریسم الکترونیک یا “E-tourism” بخشی از تجارت الکترونیک است که در برگیرنده استفاده از فناوری‌های رو به توسعه سریع؛ مانند ارتباطات، صنایع اطلاعاتی و همچنین برنامه ریزی‌های راهبردی ِ مهمان نوازی، مدیریت و بازاریابی است.
فعالیت‌های ویژه توریسم الکترونیک باید به متصدیان گردشگری، آژانس‌های گردشگری و دیگر ساختارهایی که مستقیماً با استفاده از وب سایت‌های تخصصی، به گردشگری مجازی علاقه مندند، تکیه نماید. این پدیده (توریسم الکترونیک)، هم مصرف کنندگان و هم تولید کنندگان کالاها و خدمات گردشگری را در چرخه خود وارد می‌نماید.
اهمیت گردشگری E-tourism
بر اساس مطالعات دقیق ِ اروپایی ِ نهاد ِ بین المللی ِ (IPK)، در سال ۲۰۰۷ بالغ بر ۳۰ میلیون اروپایی برای برنامه ریزی مقاصد گذران تعطیلاتشان از اینترنت استفاده کرده‌اند وحدود ۸ میلیون نفر نیز به صورت آنلاین (با استفاده از اینترنت) بلیط های خود را رزرو کرده‌اند. تا پایان سال ۲۰۰۸ در آمد جهان از طریق توریسم الکترونیک به بالای ۴۰ بیلیون یورو رسیده است.
گزارش‌های ناظر مسافرت‌های اروپایی در سال ۲۰۰۷، رشد ۴۷ درصدی کسانی که بلیط هایشان را به صورت آنلاین رزرو کرده‌اند نشان می‌دهد.
در حقیقت ۸۰ درصد از کاربران اینترنت علاقه مند به رزرو اینترنتی هستند. بر اساس پژوهش‌های آمریکایی، کل مبلغ به دست آمده از طریق رزرو مسافرت‌های شخصی یا تجاری (بلیط هواپیما- قطار- رزرو هتل و..)، با استفاده از ابزار اینترنت در سال ۲۰۰۴، در تمام دنیا، بالغ بر ۱۳ بیلیون یورو؛ و درسال ۲۰۰۷ نیز ۷۵ بیلیون یورو بوده است.
نتیجه آن است که هیچ تکنولوژی دیگری، به جز تلویزیون، چنین تأثیر شگرفی، آن چنان که اینترنت بر مسافرت و مسافران ایجاد کرده، به وجود نیاورده است.
یکی از اساسی‌ترین کاربردهای فناوری اطلاعات در بخش خدمات است در سال ۱۹۹۷ صنعت جهانگردی وگردشگری مسئول ۲۰ تا ۳۰ درصد از فروش‌های مجازی بوده است واین رقم به ۳۰ میلیون دلار رسیده است.
گردشگری مجازی چیست؟
نوعی فعالیت مبتنی بر فناوری‌های نوین و در امتداد ساختار و روش‌های سنتی است نوعی کاربرد کسب‌وکار الکترونیکی در مسافرت و گردشگری است و سه مجموعه متمایز مدیریت کسب وکار، نظام‌های اطلاعاتی و مدیریت و گردشگری را شامل می‌شود.
تعاریف مختلف گردشگری الکترونیکی
تعاریف زیادی از گردشگری الکترونیکی ارائه شده است. یکی از آن ها که از دانشنامه رشد در سال ۱۳۸۷ ارائه شد، می‌گوید: این نوع گردشگری عبارتست از بکارگیری فن‌آوری نوین برای ارائه سرویس‌های مورد نیاز گردشگران. با استفاده از فن‌آوری اطلاعات و ارائه سرویس‌های مورد نیاز گردشگران با کیفیتی بالاتر و هزینه‌ای کمتر.
فضای مجازی گردشگری، روشی نوین با توانایی نمایش سه بعدی همزمان با اراده کاربر و ارتباط مستقیم با تاثیرگذاری زیاد است که با هزینه به مراتب کمتر وارد عمل شده است.
فضای مجازی با کاربردهای بسیار همچون شبیه‌سازی مکان‌های تفریحی، ساختمان‌ها، شهرک‌ها، فروشگاه‌ها، کارخانه‌ها و…، آموزش با قابلیت اتصال به محیط واقعی و ثبت وقایع محیط به صورت همزمان در فضای مجازی و کاربردهای آدرس‌دهی و مکان‌یابی قبل از سفر و حتی کاربردهای تبلیغاتی و فرهنگ‌سازی اکنون ابزاری بسیار قدرتمند برای تبلیغ شده است. راه اندازی تورهای مجازی از بارزترین وجوه گردشگری مجازی است.
محدوده e-tourism
گردشگری الکترونیکی، چیزی فراتر از ورود به یک سایت گردشگری و دیدن مناطق گوناگون دنیا از طریق اینترنت است. هدف از گردشگری الکترونیکی، فراهم آوردن زمینه‌های مناسب برای گردشگران، اعم از رفاه، آسایش و امنیت سفر، توسعه گردشگری و سرانجام، لذت از گردشگری است.
جنبه‌های دیگر گردشگری، همچون گردشگری درمانی یا گردشگری سلامت، گردشگری بازاری با هدف توسعه و بازدید از مراکز خرید و تجارت الکترونیکی، گردشگری ورزشی به همراه شرکت در مسابقات و تماشای جام جهانی، مسابقات بین‌المللی، شرکت در همایش‌های علمی، بازدید از آیین‌های مذهبی و بومی یک ناحیه خاص، بوم‌گردی یا گردش در طبیعت (اکوتوریسم) و … از مهم‌ترین انواع گردشگری محسوب می‌شوند.
مزایای گردشگری الکترونیکی
در عین حال، مزایای گردشگری الکترونیکی، بسیار حائز اهمیت بوده، ما را به استفاده از آن، ترغیب خواهد نمود. این ویژگی‌ها و مزایا عبارتند از:
- کمک به توسعه اقتصادی مناطق کمتر توسعه یافته، به مدد بازاریابی و تبلیغات در جهت جذب گردشگر، فروش صنایع دستی و استقرار منابع در آن مناطق.
- عدم نیاز به پیمودن مسافت‌های طولانی و خسته کننده که در نتیجه، برای افراد مسن، بیمار و کودکان که تحمل طی مسافت‌های طولانی را ندارند، قابل استفاده است.
- فراهم آمدن امکان خرید اینترنتی از مراکز خرید صنایع دستی و در نتیجه رونق تجارت الکترونیک و کمک به تولید و راه‌اندازی کارگا‌ه‌های کوچک و بزرگ صنایع دستی و محلی
- ایجاد رقابت در زمینه هتل‌داری و اقامتگاه‌ها و بهبود سرویس‌دهی و امکانات رفاهی مکان‌های تفریحی و گردشگری.
- مناسب بودن برای کشورهای کمتر توسعه یافته، به دلیل عدم نیاز به هزینه‌های احداث و توسعه مراکز گردشگری و سرویس‌های سفر.
- فراهم آمدن امکان خرید اینترنتی از مراکز خرید صنایع دستی و در نتیجه رونق تجارت الکترونیک و کمک به تولید و راه‌اندازی کارگا‌ه‌های کوچک و بزرگ صنایع دستی و محلی.
- مناسب بودن برای کشورهای کمتر توسعه یافته، به دلیل عدم نیاز به هزینه‌های احداث و توسعه مراکز گردشگری و سرویس‌های سفر.
- تبادل اطلاعات در کم‌ترین زمان ممکن بین علاقمندان به گردشگری
- انتشار اطلاعات چند رسانه ای به صورت صوتی و تصویری و ویدئویی از مناطق مختلف گردشگری
- ظرفیت سازی برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات مجازی گردشگران با توریست‌های آماتور
- معرفی فرصت‌های اقامتی رایگان در کشورهای مختلف جهان
- معرفی فرصت‌های اقامتی ارزان در کشورهای مختلف جهان
- معرفی ظرفیت‌های حمل و نقل ارزان در شهرهای مختلف جهان
- استفاده از گردشگری آنلاین برای تبلیغات و بازاریابی (به سبک شرکت رایان ایر ایرلند)
- مشورت آنلاین پیش از سفر
- پیدا کردن همسفر از طریق شبکه‌های اجتماعی
- توسعه ارتباطات و روابط ملت‌ها به صورت مستقیم و راحت
- کاهش مسائل زیست محیطی و ارتقای توسعه پایدار
- کارآفرینی دیجیتالی در عرصه گردشگری
- کاهش نیاز به مدیران تور و هزینه‌های سربار
- بسیاری از نوجوانان، جوانان و دختران، بدون حضور والدین و با امنیت خاطر، می‌توانند با کمک گردشگری الکترونیکی، به سفر بپردازند.
