گردشگری کودک نوعی از گردشگری است که نیازهای گروه ذینفع ناهمگن بین سال های ۳-۱۳ سال را هدف قرار میدهد. کودکان در این گروه سنی بازدیدکنندگان با ارزشی هستند که در شاخص هایی که گردشگری می تواند ارائه دهد.
دانش خود را با پایاسفر گسترش میدهند، مهارت خود، علی الخصوص مهارت های اجتماعی و فرهنگی شان را پرورش میدهند، تجاربشان را گسترش میدهند.
با گروه های هم سالشان ارتباط برقرار می کنند و سهم اقتصادی قابل توجهی را برای مکانی که بازدید کرده اند، فراهم میکنند. در ادامه با ما در پایاسفر همراه باشید تا به صورت کامل با گردشگری کودک و ویژگی های آشنا شوید.
گردشگری کودک از نگاه یونیسف
گردشگری کودک نوعی از گردشگری است که نیازهای توسعه و پیشرفت کودکان در سنهای مختلف را هدف قرار میدهد )نیازهای اجتماعی،فیزیکی و ذهنی) و به طور معمول یک مؤلفه ترکیبی از آموزش و سرگرم می دارد.
یونیسف (۲۰۱۲) یک شمای ساختاری از این شاخه از گردشگری ارائه میدهد که در آن گردشگری آموزشی و گردشگری مدارس بخش‌هایی از گردشگری کودکان و جوانان هستند که می‌توانند با هم همپوشانی داشته باشند. اما نه لزوماً از طریق آموزش؛ بلکه می‌توانند فرایندهای دیگری غیر از سیستم مدرسه و آموزش را نیز شامل شوند.
گردشگری آموزشی تحت لوای آموزش
به عبارت دیگر گردشگری آموزشی می‌تواند سنین متفاوتی را پوشش دهد. کودکان و جوانان در این محدوده سنی بازدیدکنندگان بسیار ارزشمندی هستند که با قابلیت‌هایی که گردشگری در اختیار آن‌ها قرار میدهد به توسعه دانش و مهارت‌های شخصی خود (خصوصاً مهارت‌های اجتماعی و فرهنگی) می‌پردازند؛ تجربیات خود را گسترش داده، با همسالان خود ارتباط برقرار میکنند و بطور قابل توجهی به اقتصاد محل مورد بازدید خود کمک میکنند.
در این تعریف، سفر افراد ۰ تا ۳۰ سال به دو دسته گردشگری کودکان و گردشگری جوانان تقسیم شده که گردشگری کودکان را در دو دسته ۰ تا ۶ سال و ۷ تا ۱۵ سال و گردشگری جوانان را در سه دسته ۱۵ تا ۱۹ سال، ۲۰ تا ۲۴ سال و ۲۵ تا ۳۰ سال قرار میدهد و گردشگری مدارس را زیر‌مجموعه این نوع گردشگری می‌داند.
گردشگری مدارس
کار و کوپر (۲۰۰۳) گردشگری مدارس را تمامی سفرهایی می‌دانند که به وسیله مدارس ابتدایی و متوسطه برای سنین ۵ تا ۱۸ سال سازماندهی شده است.
سفرهای مدارس شامل سفرهای داخلی و بین‌المللی و مبادلات دانش‌آموزان می‌شود. سفرهای مدارس (برای هر دو نوع مدارس ابتدایی و متوسطه) می‌توانند به دو دسته تقسیم شوند:
۱) بر اساس محتوای درسی که مستقیماً مرتبط با دروس تدریس شده در کلاس‌ها می‌باشد و بخش اصلی درس و یا بیشتر از آموزش رسمی را ارائه می‌کند.
۲)سفرهای میدانی که ممکن است فراتر از محتوای درسی تعریف شود. این سفرها خارج از محدوده محتوای درسی طراحی شده‌اند و مستقیماً مرتبط با ساختار و متن کلاس درسی نیستند.
اهمیت گردشگری کودک
گردشگری کودک به عنوان یکی از بازارهای نوظهور و‌کم رقابت بازار ایران می تواند به عنوان تمایزی کلیدی در رشد و ارتقای صنعت گردشگری ایران دارد و با توجه به علاوه بر ایجاد جریان درآمدی برای آژانس ها و سایر کسب و کاری حوزه گردشگری به یکی از مهم ترین ذخایر هر جامعه توجه بیشتری می شود و به رشد و تعالی کودک کمک شایانی می کند .
در واقع گردشگری کودک اهمیت به کودک و توجهه به نیازی های آن است. نیازهای که به خوبی قابلیت ایجاد درآمد برای بنگاه های حوزه گردشگری دارد .
فلیپ کاتلر تئوریسم مطرح بازاریابی در کتاب آخر خود با عنوان بازاریابی ۰.۴ حرکت از بازاریابی سنتی به سمت دیجیتال عنوان می کند که بازار کودکان همانند بازار هدف زنان و شهروندان اینترنتی از پولساز ترین بازارهای عصر جدید است.
بازار گردشگری کودک
بازار گردشگری کودک به دلیل ویژگی های ذاتی که در نوع مخاطب و بازار هدفی که دارد به یکی از بازارهای سودآوری و پر رونق تبدیل شده است چرا که در عصر حاضر کودکان سهم بالایی از مصرف سرانه درآمد خانوار را به خود اختصاص می دهند و از طرف دیگر به دلیل تاثیری که بر نظر والدین دارند در انتخاب مقصد سفر نیز نقش مهم و به سزایی دارند لذا ورود به این بازار با رعایت اصول و موازین این نوع گردشگری تصمیمی اثر بخش و عقلایی است.
از طرف دیگر گردشگری کودک به دلیل نوپایی در بازار ایران و عدم وجود رقیبان زیاد به اقیانوس آبی مشهور است و کسب سهم بازار در این اقیانوس با دردسر و هزینه های کمتری همراه است.
گردشگری کودک در ایران
گردشگری کودک در کشور ایران با مشکلاتی رو به رو است. برخی از تفاوت ها در آموزش، مبتنی بر اجتماع است؛ که تمایز بین خانواده های کاری و خانواده های باکلاس تحصیلی بالا را مشخص می کند و این به نوبه خود برای ارتقای گردشگری آموزشی کودکان یک مشکل بشمار میرود.
از دیگر مشکلات در اجرای گردشگری کودک می توان به منابع مالی محدود، حمایت های مالی محدود، نبودن منابع انسانی باتجربه و ماهر برای تسهیل ارائه خدمات آموزشی، عدم آگاهی نسبت به اهمیت سفر و تأثیرات مثبت آن بر کودکان اشاره کرد.
لذا با استفاده از اختصاص منابع مالی کافی، حمایت مواد آموزشی و تکنیکی، متخصصان حرفه ای گردشگری و به طور کلی آگاهی مردم از اهمیت سفر، می توان آموزش مناسب کودکان، که برای خلق یک شهروند متعهد آینده یک ملت مفید باشد را از طریق گردشگری کودک تضمین کنیم.
همانطور که اشاره شد سفرهای کودکان می تواند از طریق مدارس، خانواده ها و یا همراه با گروه همسالان برگزار شود. کودکان ۸-۱۴ سال می‌توانند تأثیر به سزایی روی والدینشان بگذارند؛ چه در انتخاب مقصد و چه برای فعالیت هایی که در مقصد انجام میدهند.
افراد جوان، گروه هدف مناسبی برای بازاریابی مقصد به شمار می روند، چرا که مشتریان اکنون و آینده هستند، و همین‌طور روی بزرگ‌سالان نیز می‌توانند تأثیر گذار باشند. در حالی که سازمان های مدیریت مقصد اغلب مشتریان و گردشگران جوان را نادیده می‌گیرند.
کودکان مصرف کنندگانی قدرتمند هستند. به عنوان گردشگران آینده و تاثیرگذار، دیدشان نسبت به تجارب اهمیت دارد.
گردشگری کودک در بازارهای مهم حوزه گردشگری چند سال است به صورت تخصصی مورد توجه قرار گرفته و مدارس طبیعت، آژانس های مسافرتی و میراث فرهنگی توجه ویژه ای را به بحث گردشگری کودک داشته اند.
لذا در چند سال اخیر گردشگری کودک به دلایل اجتماعی و اقتصادی مهمی که همراه خود دارد مورد توجه سیاست گذاران قرار گرفته و علوه بر تهیه پکیج های تور مناسب کودکان به سمت خلق مکان ها و فضاهای مختص کودکان مانند مدارس طبیعت و …نیز حرکت کرده اند و در ایران هم در بعضی از شهر ها به صورت تدریجی به پتانسیل غنی این بازار توجه کرده شده است
گردشگری کودک و آموزش
شاید یکی از مواردی که همه به آن اذعان دارند این است که ما سیستم آموزشی مناسبی نداریم و این مدل آموزش قاتل خلاقیت،عواطف و احساسات کودان جامعه ماست به همین خاطر برای جلوگیری از این آسیب های این سبک آموزش سفر می تواند جایگزین خوبی باشد.
چرا که به قول بیکن بزرگ :سفر نوعی دیگر از آموزش است.به همین خاطر گردشگری کودک به خاطر ماهیت و ذات آزاد و رهایی که دارد و نداشتن وابستگی به آموزش رسمی این اجازه را به کودک می دهد که در حین سفر و بدون القای هر گونه تفکر قالبی و از پیش تعیین شده با نگاهی مبتنی بر تحربه آن چه را که احساس می کند درست است یاد بگیرد
امروزه تحقیقات بسیاری در زمینه گردشگری کودکان انجام گرفته که حاکی از تاثیرگذاری سفر در آموزش و پرورش کودکان است. گفته می‌شود گردشگری کودکان نقش بسزایی در شادابی، سلامت و تندرستی کودکان ایفا می‌کند.
تجربه ارتباطات تازه و بازی های گروهی موجب ارتقای مهارت های اجتماعی و عاطفی آنان شده و حضور در گروه، بر گسترش روحیه مسوولیت‌پذیری و همکاری آنان بسیار تاثیرگذار است.
اکتشاف و مشاهدات عینی و تجربه حضور در محیط‌های مختلف شهری و طبیعی موجب افزایش پایداری اطلاعات عمومی آنان شده و علاقه به یادگیری را در کودکان افزایش میدهد.
بیشتر بخوانید: جاذبه‌های کیش برای کودکان | 10 تفریح مناسب بچه‌ها
گردشگری کودکان در کشورهای مختلف جهان نه تنها در قالب سفرها و اردو های مدارس بلکه در قالب خدمات تورهای تخصصی کودک و نوجوان،توسط تورگردانان و آژانس‌های مسافرتی مختلف ارائه می‌شود که راهنمایان، قصه‌گوها و طراحان بازی‌های گروهی و نمایشی، ویژه کودک و نوجوان این تورها را همراهی میکنند.
مقاصد مختلف نیز از جمله کمپ‌های آموزشی، موزه ها، مراکز فرهنگی- ورزشی و تفرجگاه‌ها فضای خود را جهت حضور کودکان و نوجوانان آماده و طراحی کرده و رویدادهای ماهانه و سالانه برای مخاطبان خود تدارک می‌بینند.
جمع بندی
امروزه بیش از هر زمان دیگر فقدان تورهای گردشگری برای کودکان و نوجوانان در رده های سنی مختلف حس می شود. سفر با اتوبوس های vip که می توانند با اهداف مختلف آموزشی و تفریحی در قالب فعالیت هایی چون نمایش و قصه گویی، بازی های گروهی، کارگاه های آموزشی و … نکات بسیاری را به کودکان منتقل کند.
نیاز به گردشگری کودک به دنبال تغییراتی در ساختار اجتماعی جامعه ایران آرام آرام شکل گرفت.
تغییراتی همچون تغییر سبک زندگی در ایران، تبدیل خانواده های گسترده به خانواده های هسته ای، رشد فزاینده مهاجرت و شهرنشینی، گسترش آپارتمان نشینی، فقر حرکتی کودکان و پدیده ای به نام “سندرم دوری از طبیعت” و بسیاری عوامل دیگر که موجب شکل گیری چنین نیازی در جامعه شد و ایده سفر و به ویژه طبیعت گردی کودکان را به راهی برای رفع گوشه ای از این دست نیازها تبدیل کرد.
